ISTORIJSKI ARHIV KRUŠEVAC OBELEŽAVA 75 GODINA OD OSNIVANjA

Ove godine, većina arhiva, među kojima i Istorijski arhiv Kruševac, obeležava 75 godina od osnivanja. U okviru Arhivističkog društva Srbije, pokrenuta je inicijativa o predstavljanju svih arhiva, što je i učinjeno kroz zajedničku izložbu „Arhivi Srbije“ o arhivima u Srbiji, otvorenoj 22. aprila u Čačku. Izložba će obići sve veće gradove u Srbiji. Takođe, vezano za naš Arhiv, pripremamo program za obeležavanje Vidovdana:

- Izložba fotografija i dokumenata „Stari zanati kruševačkog kraja“

- Okrugli sto „190 godina oslobođenja od turaka (1833-2023.)“

Tradicionalno, za Dan oslobođenja grada 14. oktobra, u pripremi je i publikacija „Stari zanati kroz tradiciju kruševačkog kraja“, koja je namenjena školskoj deci nižih razreda u okviru našeg programa „Dani istorije kruševačkog kraja, a za koju je sredstva obezbedilo Ministarstvo kulture RS. Takođe, kao suorganizatori Sajma knjiga „Rasinski cvet“, i ove godine predstavićemo naša izdanja, navodi za Pobedu Bojana Jovac, arhivski savetnik rukovodilac službe "Arhiva" u zgradi "Jastrebac". Za kraj godine, povodom obeležavanja Dana Arhiva, 27. decembra, pripremamo svečanu akademiju na kojoj će biti prikazan kratak film o 75 godina postojanja i rada našeg Arhiva i biće otvorena izložba „Izložba o izložbama“ o 70 godina izložbene delatnosti Arhiva.

O kratkom istorijatu ustanove , Jovac kaže da je Istorijski arhiv Kruševac osnovan je krajem marta 1948. godine, rešenjem Ministarstva prosvete Narodne Republike Srbije, kao Arhivsko središte, za područje grada Kruševca sa srezovima: kruševački, rasinski, kopaonički, župsku, temnićski, trstenički i ražanjski. Rešenjem Narodnog odbora sreza Kruševac, prerasta u samostalnu ustanovu pod nazivom Gradski državni arhiv 20.06.1952. godine. U Istorijski arhiv Kruševac, preimenovan je 01.01.1956. godine. Odlukom Narodnog odbora opštine Kruševac spaja se sa Narodnim muzejem, 03.07.1962. godine u Ustanovu za muzejsku i istorijsko-arhivsku delatnost. Donošenjem Zakona o arhivskoj građi i arhivskoj službi, marta 1968. godine, došlo je do razdvajanja Arhiva i Muzeja, rešenjem SO Kruševac od 26.12.1968. godine. Od marta 1972. godine otvoreno je odeljenje Istorijskog arhiva Kruševac u Trsteniku, januara 1996. godine dobijena je na trajno korišćenje zgrada u ulici Majke Jugovića br. 6, a od decembra 2007. god. dobija na korišćenje i prostorije u bivšoj Upravnoj zgradi GP „Jastrebac“.

Istorijski arhiv, danas, ima nadležnost nad 5 opština Rasinskog upravnog okruga (Aleksandrovac, Brus, Varvarin, Ćićevac, Trstenik) i gradu Kruševcu. Arhiv obilascima pokriva ukupno 236 naseljenih mesta.

U Istorijskom arhivu Kruševac čuva se preko 7.000 dužnih metara dokumentacije raspoređenih u 849 arhivskih fondova, ličnih i porodičnih fondova i zbirki, koji obuhvataju period od 1834. do 2020. godine.

Najznačajnija arhivska građa koja se čuva u Arhivu je Fond Kožetinske crkve (1834-1972.), Matične knjige rođenih, venčanih i umrlih vođene u 31-oj crkvi od 1837. do 1946. godine, Fond Načelstva okruga kruševačkog (1839-1921.) kao i mnogi drugi. Veliki broj fondova je proglašen za kulturno dobro od velikog i izuzetnog značaja. Broj stranaka na godišnjem nivou – oko 4.000, i veliki obim izdatih dokumenata – oko 8.000, kao i značajan broj istraživača, govori o veličini i obimu rada sa građanstvom, kao i značaju koji Arhiv ima u društvu.

U sastavu Arhiva, od decembra 1952. godine, radi i Arhivska biblioteka sa čitaonicom, koja danas ima bogati knjižni fond od preko 13.000 bibliotečkih jedinica kao i stare i retke knjige i publikacije od kojih je najstarija HISTORIA UNIVERSA, veteris acnovi testament pata VII, MDCCXXI iz 1721. godine.

Osnovna delatnost Arhiva je zaštita arhivske građe, kako u okviru ustanove, tako i van nje, kod stvaralaca arhivske građe na teritoriji Rasinskog upravnog okruga. Istorijski Arhiv Kruševac je efikasna, moderna i otvorena Ustanova, koja ima zadatak da zaštiti arhivsku građu u registraturama na najefikasniji način, da je prikupi, adekvatno obradi i trajno pohrani u svoje depoe, kao i da omogući njeno nesmetano korišćenje. Delatnost Arhiva ogleda se, takođe, i u radu čitaonice kroz omogućavanje brojnim istraživačima uvid u dokumentaciju koja se čuva u našim depoima i pisarnice kroz izdavanje prepisa i overenih kopija arhivske građe.

Priređivanjem izložbi, tematskih naučnih skupova i drugih kulturnih događaja, kroz saradnju sa drugim ustanovama u kulturi, sa školama i medijskim kućama, Arhiv se, korišćenjem novih informaciono-komunikacionih tehnologija, konstantno prilagađava društvu i njegovim potrebama za informacijama.

U cilju što bolje prezentacije kulturno-istorijske prošlosti Kruševca i Rasinskog upravnog okruga i što veće popularizacije rada Ustanove, od 1964. godine Istorijski arhiv Kruševac bavi se i izdavačkom delatnošću. Do danas je objavljeno preko 150 značajnih izdanja iz oblasti zavičajne istorije i istoriografije. Od 2003. godine, Arhiv samostalno izdaje godišnji časopis „Rasinski anali“. U njemu se objavljuju radovi iz arhivistike, istorije i istoriografije. Ponosni smo i na prvu Monografiju Istorijskog arhiva Kruševac koja je uokvirila 70 godina postojanja i rada naše ustanove.

Još jedna od važnih delatnosti Arhiva, jeste podizanje svesti arhivara u registraturama o značaju čuvanja arhivske građe. Zbog toga se redovno organizuju edukativne radionice, stručni seminari i obilasci registratura, tokom kojih se vrši edukacija arhivara – kako bi se prevazišle nedoumice u vezi sa čuvanjem registraturskog materijala i arhivske građe na terenu. Poslednjih par godina, održan je veliki broj radionica u svim opštinama rasinskog okruga u vezi primene odredbi novog Zakona o arhivskoj građi i arhivskoj delatnosti koji se odnose na ustrojavanje depoa, način formiranja arhivskih jedinica i njihov smeštaj u depo. Poseban osvrt je bio na izradi Arhivske knjige, kao dokumenta koji svedoči o vrsti, količini i mestu čuvanja arhivske građe i dokumentarnog materijala.

Saradnja sa drugim srodnim ustanovama – Narodnom bibliotekom, Narodnim muzejem, Kulturnim centrom i drugim ustanovama u gradu, kao i sa arhivima u Srbiji je cilj kome težimo i trudićemo se da i dalje održavamo dobre poslovne kontakte.

Arhiv je suorganizator Sajma knjiga i izdavaštva Rasinskog okruga „Rasinski cvet“, zajedno Kulturnim centrom i Narodnom bibliotekom Kruševac, počev od 2011-te godine.

U organizaciji Arhivističkog društva Srbije, Istorijski arhiv Kruševac je suorganizator i aktivan učesnik Međunarodnih arhivističkih savetovanja.

Saradnjom sa školama u vidu oktobarskog programa „Dani istorije kruševačkog kraja“, omogućavamo deci osnovnih škola uvid u istoriju našeg kraja potkrepljenu činjenicama u dokumentima koja čuvamo. Kroz edukaciju učenika kroz ovaj program podižemo svest u najranijem periodu razvoja dece o značaju Arhiva i čuvanju dokumentacije zarad očuvanja činjenica o prošlosti našeg kraja.

Za doprinos u razvoju arhivistike, Istorijski arhiv Kruševac dobio je mnogo priznanja i nagrada – više „Spomen plaketa“ Skupštine opštine Kruševac, tri nagrade „Rasinski cvet“ za izdavača godine 2011, 2017. i 2019., više nagrada za svoja izdanja iz oblasti periodike i istoriografije. Kao najvišu do sada, u decembru 2018. godine, Arhivu je uručena nagrada „Zlatna arhiva“, iz fonda Aleksandra Arnautovića, za najbolji Arhiv u Srbiji. Od strane stručne javnosti, prepoznat je značaj i uticaj koji je Arhiv Kruševac sticao tokom godina svog postojanja. Pored ovog velikog priznanja, Arhiv se mora pohvaliti i uručenjem Vidovdanske pohvale grada Kruševca juna 2019. god. kao veliko priznanje uspešnog poslovanja i trajnog doprinosa u prikupljanju, obradi, čuvanju i zaštiti arhivske građe. Zahvalnice drugih ustanova u kulturi i udruženja građana su samo još jedan odraz predanog rada i uspešne saradnje proteklih godina – ističe Jovac

U okviru bibliotečke zbirke, Arhiv čuva ukupno 74 starih knjiga (knjige objavljene do 1867. godine) i 79 retkih knjiga (knjige objavljene od 1867. godine). Ove knjige se čuvaju u posebnom ormanu, pod posebnim uslovima.

- Što se tiče arhivskih fondova, najstarije knjige u okviru fondova su Matične knjige rođenih, venčanih i umrlih vođene u 31-oj crkvi od 1837. do 1946. godine. Od fondova, najstariji i najznačajniji je fond Kožetinske crkve (1834-1972.) i fond Načelstva okruga kruševačkog (1839-1921.). Pored ovih fondova, imamo još mnogo značajnih fondova koji su od strane RS proglašeni za fondove od izuzetnog značaja i od velikog značaja.

DAN OTVORENIH VRATA U PRIHVATILIŠTU ZA PSE

POSLE 194 DANA DANAS SE ZVANIČNO ZAVRŠAVA GREJNA SEZONA

DANAS JE LAZAREVA SUBOTA

UKLANJA SE NAPLATNA RAMPA KOD POJATA, IZMENJEN REŽIM ODVIJANJA SAOBRAĆAJA

POČINJE PROLEĆNI RASPUST, POSLEDNJI ODMOR PRE ZAVRŠETKA ŠKOLSKE GODINE

U PRVOM KVARTALU OSTVARENO STABILNO STANJE JAVNE BEZBEDNOSTI U KRUŠEVCU

POTRAGA ZA BRATOM, PALIM JUNAKOM

DRUŠTVO “DOBRA NARAV” DARIVALO DECU UOČI VRBICE

U PRIHVATILIŠTU ZA PSE OVE SUBOTE DAN OTVORENIH VRATA

U VRTIĆU „LABUD“ ODRŽAN HUMANITARNI VASKRŠNJI VAŠAR