MOTIV KOSOVKE DEVOJKE U SLIKARSTVU, PREDANJU I ISTORIJSKIM ČINJENICAMA

Kosovski boj izrodio je mnoge mitove i legende, a do danas je u mnogim kućama, organizacijama i ustanovama sačuvana ko zna koja po redu kopija čuvene slike Uroša Predića "Kosovka devojka". Ova slika nastala je po istoimenoj i jednoj od najlepših pesama srpske narodne poezije "Kosovka devojka" u kojoj se opisuje čedna srpska devojka, tada već verenica koja hoda po bojnom polju vidajući rane ranjenicima, preskačući leševe ne bi li među njima pronašla svog verenika- "Kosovka devojka u nedelju prije jarka sunca" . Ona gaji nadu da će pronaći Toplicu Milana, Miloša Obilića i Kosančić Ivana, a "namera je namerila bila na junaka Orlovića Pavla". On joj otkriva da su svi za kojima traga poginuli u bici, pa joj i on umire na rukama. Ovo je kao i većina pokosovskih pesama jedna od najpotresnijih .

Međutim Kosovku devojku nije prvi slikao Predić, već 1879. godine Ferdo Kikerec, a tek četiri decenije kasnije Uroš Predić. Jedan od najznačajnijih srpskih slikara predstavio je Kosovku devojku 1919. godine, po skici nastaloj 1914. godine za Kolo srpskih sestara i izradu razglednica pravljenih u humanitarne svrhe, jer je Predić video devojku iz pesme kao "prvu ratnu bolničarku". Ova slika je Predića dugo zadržala i završio je tek 1919. zbog Prvog svetskog rata, ali malo je poznato da je lik koji je poslužio za motiv Kosovke devojke zaista postojao. Lice Kosovke devojke je u stvari lice Leposave Stanković, o koj se ne zna mnogo sem da je bila Beograđanka i da je rođena 1899. godine, a nakon udaje prezivala se Lulik. U vreme nastanka čuvene slike imala je 20 godina. Bila je učenica Trgovačke škole, čiji je tadašnji direktor bio brat Uroša Predića. Još jedna zanimljivost vezana za sliku Kosovka devojka jeste da Leposava nije pozirala s momkom čiji je lik Predić iskoristio za Pavla Orlovića, već su slikani odvojeno. Jedino se zna da je on takođe bio đak Trgovačke škole, a možda je u doba bilo i previše zahtevno da muškarac i devojka poziraju zajedno. Ono što je poznato od podataka jeste da je Leposava Lulik preminula 1995. godine. U novinama Politika osvanuo je ovakav natpis: "U Beogradu je, sasvim tiho, 2. marta izjutra, u 96. godini umrla Leposava Lulik, rođena Stanković, zauvek ovekovečena na čuvenom platnu Uroša Predića “Kosovka devojka”.

U arhivima koji opisuju likovnu umetnost tadašnje države o nastanku ove slike je zapisano :

-Jednu od najpoznatijih slika u istoriji srpske umetnosti i kulture "Kosovku devojku", naslikao je čuveni slikar Uroš Predić (1857–1953). Poreklom je bio iz Orlovata, a školovao se na Likovnoj akademiji u Beču. Stvaralaštvo Uroša Predića obeležili su brojni portreti, dela istorijske tematike, prizori iz svakodnevnog života Banaćana, kao i crkveno slikarstvo.

O ideji da se naslika Kosovka devojka arhive kažu: " Sliku Kosovka devojka poručilo je Kolo srpskih sestara, žensko društvo osnovano 1903. godine u Beogradu, koje se bavilo humanitarnim radom. Članice društva su bile veoma aktivne tokom Balkanskih i Prvog svetskog rata kao dobrovoljne bolničarke koje su pružale pomoć i negu ranjenim borcima. Nastala je na osnovu crteža iz 1914. godine, a kao inspiracija za sliku Urošu Prediću poslužila je narodna pesma Kosovka devojka, koju je smatrao jednom od najlepših u istoriji srpske književnosti. Predić je naslikao idealizovani prikaz epske junakinje, Kosovke devojke, koja "vida rane smrtno pogođenom Orloviću Pavlu". Ona je predstavljena kao nevesta Toplice Milana, čija je supruga trebalo da postane nakon njegovog povratka iz boja. Međutim, pošto je junak izgubio život u borbi, Kosovka devojka je postala ožalošćena verenica, koja nakon bitke, luta bojnim poljem u potrazi za verenikom, neguje i okrepljuje preživele. S obzirom da je nastala u vreme Prvog svetskog rata, slika se može se tumačiti kao univerzalna scena stradanja u ratno vreme, a Kosovka devojka kao prva bolničarka. Na taj način, Predić je naslikao opšteljudsku tragediju koja prati sve velike ratne sukobe, a u likovima Kosovke devojke i Orlovića Pavla prikazao je srpski narod i njegove patnje u ratu".

Ipak da bi slika uopšte nastala i da bi se karakter likova poklopio sa temom potrebno je imati i prave modele. Potrebno je bilo naći ženu koja simbolizuje dostojanstvo, lice joj pokazuje patnju, ali i ponos, potrebno je da bude lepa, ali ne i atraktivna. Zbog toga je Leposava , tada Stanković, bila odličan model jer je pored njene crne kose, jakih i izraženih crta lica i krupnih očiju, sa Kosovkom devojkom delila i sličan temperament, jak karakter i čvrstu volju.

Sačuvani su podaci da je Leposava u svom stanu imala kopiju ove slike. Slika je ubrzo nakon nastanka stekla veliku popularnost i bila štampana na razglednicama koje su prodavane u humanitarne svrhe. Otkupljena je od knjižarskog preduzeća "Polet" 1940. godine i od tada se čuva u Muzeju grada Beograd, a od 2020. godine ovo remek-delo koje predstavlja nacionalno blago vredno pola miliona evra, izloženo je u Skupštini grada Beograda.

SVEČANA SEDNICA GRADA KRUŠEVCA: BRATIJA MANASTIRA HILANDAR DOBITNIK VIDOVDANSKE NAGRADE

POSTAVLJENA JOŠ JEDNA BISTA NA TRGU GLUMACA I OTVOREN PROZOR SEĆANJA NA GLUMICU RADMILU ŽIVKOVIĆ

MINISTAR NAUKE OBIŠAO RADOVE NA IZGRADNJI REGIONALNOG INDUSTRIJSKO-TEHNOLOŠKOG PARKA

ĆIĆEVAC SVEČANO OBELEŽIO DAN OPŠTINE - IZGRADNJA, VERA I JEDINSTVO U PRVOM PLANU

VIDOVDANSKA LITIJA I POMEN

POLAGANJE VENACA I KOD SPOMENIKA NA FONTANI

POLAGANJEM CVEĆA NA SLOBODIŠTU U KRUŠEVCU OTPOČELO OBELEŽAVANJE VIDOVDANA

KRUŠEVAC DOSTOJANSTVENO OBELEŽAVA VIDOVDAN: DRŽAVNA CEREMONIJA I GOVOR PREMIJERA NA TRGU KOSOVSKIH JUNAKA

PRIREĐEN PRIJEM ZA DELEGACIJE GRADOVA POBRATIMA

MOTIV KOSOVKE DEVOJKE U SLIKARSTVU, PREDANJU I ISTORIJSKIM ČINJENICAMA